Balanceren op bladstelen
Paddenstoelen hebben een substraat, een voedingsbodem nodig. Dat kan bijvoorbeeld humus zijn, mest of een dode boomstam, maar ook levende bomen. De meeste paddenstoelen hebben daarbij hun voorkeur of hebben zich gespecialiseerd. Een aantal soorten kiest daarbij voor afgestorven bladstelen.
Nadat Gosse Haga tijdens een excursie in mei 2017 in het Lauwersmeergebied (Vlinderbalgbos) enkele nieuwe soorten gezien had, ging hij in Oranjewoud op zoek in een bosgedeelte met esdoorn. In de kortste keren vond hij wat hij zocht: esdoornuitbreekkommetje (Pyrenopeziza petiolaris).
Het paddenstoeltje, een ascomyceet, zit op oude bladstelen van de esdoorn. De langgerekte vruchtlichamen zijn alleen met een loep goed te zien, de lengte ervan is namelijk ongeveer een 1 mm, de breedte is meestal niet meer dan 0,5 mm.
(©Gosse Haga)
Een andere soort op bladstelen is het essenvlieskelkje (Hymenoscyphus albidus). De naam geeft al aan dat het in dit geval bladstelen van de es betreft. Met name de maanden juni en juli vormen een goed moment om in de humuslaag onder deze boomsoort op zoek te gaan naar zwart geworden bladstelen van vorig jaar. Met wat geluk zijn er bladstelen die bezet zijn met kleine, gesteelde witte tot crême-geelkleurige paddenstoelen met een grootte tot ongeveer 7 mm.
(©Gosse Haga)
Een in het veld niet te onderscheiden dubbelganger is het vals essenvlieskelkje (Hymenoscyphus pseudoalbidus) . Terwijl het essenvlieskelkje een onschuldige saprofyt is, is het vals essenvlieskelkje de geslachtelijke vorm van de schimmel die de essentaksterfte veroorzaakt. Een plek waar beide soorten zeker te vinden zijn, is het Leeuwarder Bos. Daar zijn namelijk veel essen ziek.
Wil men onderscheid maken tussen de twee vlieskelkjes, dan zal de microscoop er aan te pas moeten komen. Zo heeft het vals essenvlieskelkje iets grotere sporen. Verder verschillen beide soorten in de vorm van de ascus, waarin de sporen zich bevinden.
Een paddenstoeltje dat in de herfst te vinden is op de bladstelen van eikenbladeren is het eikenbladstromakelkje (Rutstroemia sydowiana). De bruine vruchtlichamen zijn klein en kelkbekervormig. De buitenkant en rand van de kelk is wat pluizig-harig. Deze soort breekt de eikenbladeren verder af en zorgt dus voor het opruimen van bladeren in het bos.
(©Gosse Haga)